Problematykę wyłączenia wspólnika w Sp. z o.o. regulują artykuły 266-269 kodeksu spółek handlowych (dalej k.s.h.). Jak stanowi art. 266 k.s.h. powództwo o wyłączenie wspólnika kierowane jest przeciwko poszczególnym wspólnikom. Nie mniej jednak w doktrynie przyjmuje się dopuszczalność orzeczenia wyłączającego równocześnie więcej aniżeli jednego wspólnika. Wniesienie powództwa o wyłączenie wspólnika jest dobrym rozwiązaniem w momencie gdy chcemy dalej utrzymać z jakichś względów funkcjonowanie spółki, a nie zachodzą przyczyny skutkujące jej rozwiązaniem. Generalnie rzecz ujmując wyżej wskazane przepisy k.s.h. znajdują zastosowanie gdy jeden lub kilku wspólników powoduje trudności w funkcjonowaniu spółki. Taki problematyczny wspólnik może zostać wyłączony, co do zasady, na żądanie wszystkich pozostałych wspólników, jeżeli udziały żądających wyłączenia stanowią więcej niż połowę kapitału zakładowego. Należy jednakże pamiętać, że tylko ważna przyczyna może prowadzić do wyłączenia wspólnika, choć powstanie takiej przyczyny wcale nie musi mieć charakteru zawinionego. Przyczyna wyłączenia wspólnika musi dotyczyć konkretnie wspólnika którego powództwo ma dotyczyć. Za ważną przyczynę przyjmuje się takie postępowanie, które jest sprzeczne z interesami spółki lub zagraża jej istnieniu. Jeżeli wspólnik stracił zdolność do pracy (nawet bez swojej winy) lub utrafił kwalifikacje zawodowe również może być on wyłączony z udziału w spółce. Ciężar wykazanie, że dalsza obecność pozwanego – wspólnika jest szkodliwa dla spółki i jej interesów leży po stronie powodów.
Co z udziałem wspólnika, który został wyłączony ze spółki? Przepisy potwierdzają konieczność utrzymania kapitału zakładowego. Udziały wyłączonego wspólnika mogą zostać przejęte przez wspólnika/wspólników pozostających w spółce lub osoby trzecie. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z 16 stycznia 2002 r. sygnatura: IV CKN 610/00, ustalenie rzeczywistej wartości przejmowanych udziałów następuje na podstawie danych bilansu, przy uwzględnieniu wartości zbywczej majątku spółki, tj. wartości co do zasady odpowiadającej cenie sprzedaży lub cenie rynkowej. W wyroku Sąd określi termin zapłaty ceny przejęcia udziałów z należnymi odsetkami, płatnymi od daty kiedy doręczenie pozwu wyłączonemu wspólnikowi stało się skuteczne.
Co ważne podkreślenia zgodnie z treścią artykułu 269 k.s.h. wspólnika prawomocnie wyłączonego, za którego przejęte udziały zapłacono w terminie, uważa się za wyłączonego ze spółki już od dnia doręczenia mu pozwu. Taki stan rzeczy nie wpływa jednak na ważność czynności, w których brał on udział w spółce po dniu doręczenia mu pozwu.
Współuczestnictwo pozostałych wspólników w sprawie o wyłączenie wspólnika spółki z o.o. jest współuczestnictwem koniecznym i jednolitym.
Od pozwu o wyłączenie wspólnika ze spółki pobierana jest na podstawie art. 29 pkt 2 u.k.s.c opłata stała w wysokości 2 000 zł. Zaś zgłoszony w pozwie wniosek o udzielenie zabezpieczenia jest wolny od opłaty zgodnie z treścią art. 69 pkt 1 u.k.s.c.
Adwokat Paweł Szalon